Który to już raz zima w styczniu zaskoczyła drogowców?  Jednak nie tylko służby drogowe są zobowiązane do usuwania zalegającego śniegu. Warto wiedzieć, kiedy ciąży na nas, czyli na zwykłym obywatelu, a nie służbach drogowych, obowiązek odśnieżania, z czego wynika oraz z jakimi konsekwencjami wiąże się jego niedopełnienie.

Obowiązek odśnieżania chodnika wynika z ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy właściciele nieruchomości (przez których należy rozumieć także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością) zapewniają utrzymanie czystości i porządku m.in. przez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości. Za chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości.

W praktyce pojawiły się pewne wątpliwości, czy obowiązek odśnieżania ciąży na właścicielu nieruchomości także w przypadku, gdy chodnik jest położony wzdłuż jego nieruchomości, ale oddzielony od niej pasem zieleni stanowiącym własność innego podmiotu. Powyższy problem rozstrzygnięto w wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 17 kwietnia 2014 roku (Sygn. akt III Ca 1396/13). Sąd Okręgowy stwierdził, że ?określenie ?chodniki położone wzdłuż nieruchomości? oznacza chodniki ?bezpośrednio? przylegające do danej nieruchomości (?). A zatem właściciel nieruchomości (lub jej zarządca) nie musi odśnieżać chodnika, gdy chodnik ten nie przylega bezpośrednio do nieruchomości, lecz dzieli go od niej pas trawnika lub rów. I to niezależnie od tego, czy pas odcinający nieruchomość właściciela od chodnika ma 10 metrów czy 10 cm. Wtedy obowiązek usuwania z niego lodu i śniegu ciąży na gminie?.

             Warto wspomnieć również o uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2017 roku (Sygn. Akt III CZP 38/17), w której Sąd Najwyższy stwierdził, iż w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem obowiązku odśnieżania przez właściciela nieruchomości, gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości. W uchwale czytamy: ?Na właścicielu nieruchomości spoczywa obowiązek usuwania śniegu, błota czy innych nieczystości z chodnika przylegającego do jego posesji. Jeśli jednak właściciel nie wywiązuje się ze swojego obowiązku, odpowiedzialność za szkodę poniesioną w wyniku tego zaniedbania może ponieść gmina. Jeśli naprawi ona szkodę, to przysługiwać jej będzie roszczenie o zwrot równowartości odszkodowania w stosunku do właściciela, który nie wywiązał się ze swoich obowiązków?.

Skoro wiadomo już, kiedy na właścicielu nieruchomości spoczywa obowiązek odśnieżania chodnika, jakie zatem są konsekwencje niewykonania tego obowiązku?

Zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu wykroczeń, kto nie wykonuje swoich obowiązków utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości (polegających m.in. na obowiązku uprzątnięcia błota, śniegu, lodu lub innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości) podlega karze grzywny do 1500 zł albo karze nagany.

Niewywiązanie się z obowiązku utrzymania porządku w obrębie swojej nieruchomości może rodzić również negatywne konsekwencje cywilnoprawne. Zgodnie bowiem z art. 415 Kodeksu cywilnego, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Odpowiedzialność na gruncie tego artykułu można przypisać nie tylko w związku z działaniem, ale również i zaniechaniem, które w tym przypadku polegałoby na zaniedbaniu obowiązku uprzątania śniegu lub innych zanieczyszczeń z chodnika. Tak więc przykładowo osoba, która poślizgnie się na nieodśnieżonym chodniku i dozna z tego powodu urazu ciała, będzie mogła domagać się odszkodowania od właściciela posesji, do której chodnik ten przylega, jeśli ciążył na nim obowiązek uprzątnięcia śniegu, którego z własnej winy nie dopełnił.

Na koniec warto wspomnieć, kiedy właściciel nieruchomości jest zwolniony z obowiązku odśnieżania. Nie musi on utrzymywać porządku i czystości chodników, na których jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych (wówczas jest to obowiązek zarządu drogi) ani wydzielonych krawężnikiem lub oznakowaniem poziomym torowisk pojazdów szynowych, znajdujących się na terenie gminy (do tego obowiązani są przedsiębiorcy użytkujący te torowiska). Nie musi również pozbywać się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przyległych do drogi publicznej, gdyż należy to do obowiązków zarządu drogi.