Rekordowe odszkodowanie za trwałe kalectwo (cierpienie) dziecka spowodowanego błędem medycznym przy porodzie! Sąd Najwyższy w precedensowym wyroku stwierdził, że cierpienie z powodu kalectwa dziecka można traktować podobnie jak śmierć. Łączna kwota zasądzonego od Szpitala odszkodowania (łącznie z odsetkami) to ponad 3 mln złotych!
Katalog środków ochrony osób bliskich względem poszkodowanego, który zmarł na skutek czynu niedozwolonego, wylicza art. 446 Kodeksu cywilnego, regulujący kwestie kosztów leczenia, kosztów pogrzebu, renty i odszkodowania. W 2008 roku, nowelą do kodeksu cywilnego katalog ten rozszerzono, przyznając najbliższej rodzinie możliwość dochodzenia również zadośćuczynienia z tytułu śmierci poszkodowanego, a więc za doznaną krzywdę w postaci zerwania więzi rodzinnych.
W orzecznictwie ugruntowało się stanowisko, że śmierć osoby poszkodowanej czynem niedozwolonym może stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego, które przed dniem 3 sierpnia 2008 r., a więc przed wejściem w życie wspomnianej nowelizacji, chronione było za pośrednictwem art. 448 k.c. Stanowi on, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny.
Dodany do art. 446 k.c. paragraf 4 stanowi obecnie samodzielną podstawę przyznania zadośćuczynienia rodzinie zmarłego poszkodowanego. Udziela on jednak ochrony dobru osobistemu w postaci zerwania więzi rodzinnych jedynie w przypadku śmierci poszkodowanego, w związku
z czym pojawiło się pytanie, czy podobna ochrona może przysługiwać, jeśli na skutek czynu niedozwolonego poszkodowany doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, przez co więź z nim uległa wprawdzie pogorszeniu, ale nie została zerwana. Sądowi Najwyższemu zostało przedstawione zagadnienie prawne: „Czy roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 KC przysługuje osobom bliskim poszkodowanego także wtedy, gdy na skutek czynu niedozwolonego poszkodowany doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu”?
Zagadnienie to powstało przy rozpoznawaniu sprawy z powództwa małoletniej powódki i jej rodziców przeciwko szpitalowi o zadośćuczynienie, rentę, odszkodowanie i ustalenie popełnienie błędu lekarskiego przy porodzie. W wyniku zaniedbań lekarzy małoletnia powódka doznała ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu, skutkującego m.in, głębokim upośledzeniem rozwoju umysłowego. Rodzice nie mają z dziewczynką kontaktu intelektualnego, wymaga ona nieustannej opieki, a jej stan nie rokuje poprawy.
Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego szpitala na rzecz małoletniej powódki:
– tytułem zadośćuczynienia kwotę 400.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,
– tytułem renty kwoty po 1700 zł miesięcznie poczynając od 21 marca 2009 r.,
– tytułem odszkodowania kwotę 2.144 zł z odsetkami jak wyżej
– ustalił odpowiedzialność pozwanego za szkody jakie mogą w przyszłości powstać u powódki na skutek błędnego przeprowadzenia porodu.
Ponadto zasądził od pozwanego na rzecz rodziców małoletniej tytułem zadośćuczynienia: na rzecz matki małoletniej kwotę 70.000 zł z odsetkami jak wyżej i na rzecz ojca małoletniej kwotę 30.000 zł, z odsetkami jak wyżej
Sąd Apelacyjny oddalił apelacje pozwanego i interwenienta ubocznego, uwzględniając w całości apelacje rodziców małoletniej i częściowo jej apelację. Zasądził na rzecz małoletniej:
– tytułem zadośćuczynienia dalszą kwotę 800.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 17 sierpnia 2012 r.,
– tytułem odszkodowania dalszą kwotę 3.920 zł z ustawowymi odsetkami od 21 maja 2009 r.
– tytułem renty dalszą kwotę po 2700 zł miesięcznie poczynając od 21 marca 2019 r.
Ponadto, zasądził tytułem zadośćuczynienia na rzecz matki małoletniej dalszą kwotę 230.000 zł z odsetkami od kwoty 80.000 zł od 21 maja 2009 r. i od kwoty 150.000 zł od 17 sierpnia 2012 r. a na rzecz ojca małoletniej – dalszą kwotę 170.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 40.000 zł od dnia 21 maja 2009 r. i od kwoty 130.000 zł od dnia 17 sierpnia 2012 r.
Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, który powziął poważne wątpliwości prawne co do wykładni przepisów prawa materialnego, wskazanych jako naruszone w skardze kasacyjnej. Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2017 r. (I CSK 427/16) Sąd Najwyższy orzekł, że w obecnym stanie prawnym żaden przepis prawa nie daje podstawy do przyznania członkom rodziny poszkodowanego, który doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu, zadośćuczynienia za naruszenie ich więzi rodzinnej w sytuacji, gdy poszkodowany przeżył. W uzasadnieniu czytamy, że: „co prawda życie członków rodziny poszkodowanego, który doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu, ulega pogorszeniu to jednak ich więź z poszkodowanym zostaje zachowana. Członkowie rodziny poszkodowanego nie tracą tym samym dobra osobistego jakim jest więź rodzinna, staje się ona jedynie więzią niewątpliwie innego rodzaju, wyrażana jest w inny sposób. Nie można jednak twierdzić, że jest to więź gorsza. Jej odmienność polega na konieczności dostosowania oczekiwań do stanu zdrowia poszkodowanego. Jednakże to, że są to oczekiwania inne niż były w odniesieniu, jak w sprawie niniejszej, do dziecka zdrowego, nie powinno podlegać rekompensacie. Stan zadowolenia z życia rodzinnego nie jest prawnie gwarantowany. (…) Ponadto, ocena, jaki stan zdrowia poszkodowanego już uzasadnia przyjęcie, że dobro osobiste w postaci więzi rodzinnych doznało uszczerbku, a jaki na taką oceną jeszcze nie pozwala, cechowałby uznaniowość, żeby nie powiedzieć dowolność.”
Powyższym postanowieniem przedstawiono przez Sąd Najwyższy wyżej wspomniane zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu tego Sądu. Zaowocowało to podjęciem Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 roku, w której Sąd Najwyższy wyraził odmienne niż w postanowieniu stanowisko. Uznał bowiem, że „Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.” W uzasadnieniu czytamy m.in., że: ”skoro w utrwalonym i jednolitym orzecznictwie Sądu Najwyższego uznaje się, że zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. przysługuje w razie śmierci bliskiego, to niezasadne jest odmawianie go, gdy to samo dobro ucierpiało ciężko, chociaż w inny sposób. W razie pozostawania osoby najbliższej w nieodwracalnym stanie śpiączki lub trwałego stanu wegetatywnego dochodzi do podobnych skutków jak w przypadku śmierci, a sytuacja taka jest porównywalna z zerwaniem więzi z osobą bliską, która straciła życie. W okolicznościach trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu cierpienie osoby bliskiej może być nie mniej dojmujące niż doświadczenie śmierci chorego.”
Sąd Najwyższy podkreślił na koniec, że stanowisko to jest zgodne z europejskim standardem, polegającym na intensyfikacji ochrony nie tylko fizycznej, ale i psychicznej człowieka i skutkującym tendencją do przyznawania zadośćuczynienia rodzinie osoby poważnie poszkodowanej w wyniku czynu niedozwolonego.
