Lipiec to czas, kiedy wraz z zakończeniem roku szkolnego i nadejściem cieplejszych dni, rozpoczynamy długo wyczekiwany sezon urlopowy. Zanim zaczniemy planować letni wypoczynek, warto dowiedzieć się, co to jest świadczenie urlopowe, czym różni się od wynagrodzenia urlopowego, a także kiedy przysługuje pracownikowi oraz czy pracodawca jest zobowiązany do jego wypłacania.
Przede wszystkim należy odróżnić świadczenie urlopowe od wynagrodzenia urlopowego (względnie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop).
Kwestię przysługującego pracownikowi prawa do urlopu i wynagrodzenia za urlop reguluje Kodeks pracy. Art. 152 k.p. mówi o tym, że pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Odpłatność urlopu polega na tym, że pracownik zachowuje prawo do takiego samego wynagrodzenia od pracodawcy, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował (art. 172 k.p.). Wyrazem odpłatności urlopu wypoczynkowego jest również zapłata ekwiwalentu pieniężnego pracownikowi, który nie wykorzystał przysługującego mu urlopu w całości lub w części z powodu ustania stosunku pracy (art. 171 k.p.)
Niezależnie od wynagrodzenia urlopowego pracownikowi, który korzysta w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 dni kalendarzowych może przysługiwać świadczenie urlopowe, którego rolą jest dodatkowe dofinansowanie wypoczynku pracowników.
Świadczenie urlopowe regulowane jest na gruncie Ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z dnia 4 marca 1994 r. (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 2191). Jest ono alternatywą dla zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z którego, jeżeli pracodawca utworzył taki fundusz, przeznacza się środki na dofinansowanie wypoczynku pracowników (dofinansowanie z funduszu określane jest potocznie „wczasami pod gruszą”).
Kiedy pracodawca ma obowiązek utworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art.3 ust. 1-2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych):
- kiedy zatrudnia według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty
- kiedy zatrudnia według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty – na wniosek zakładowej organizacji związkowej
- kiedy prowadzi działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych – bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników
Z kolei, według art. 3 ust 3. ustawy, pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe. Wynika z tego, że taki pracodawca ma wybór – może tworzyć fundusz albo przyznawać pracownikom świadczenie urlopowe według zasad określonych w ustawie lub też zrezygnować zarówno z tworzenia funduszu, jak i z przyznawania świadczenia urlopowego.
Pracodawca musi jednak stosownie poinformować o tym swoich pracowników. Jeżeli u danego pracodawcy obowiązuje regulamin wynagradzania, wtedy w akcie tym zamieszcza się postanowienia o nietworzeniu funduszu i niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Jeśli natomiast u pracodawcy nie obowiązuje regulamin wynagradzania, wówczas w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego (a więc najpóźniej do końca stycznia) pracodawca powinien poinformować pracowników w sposób u niego przyjęty (np. w drodze obwieszczenia), że nie tworzy funduszu, ani nie będzie wypłacał świadczenia urlopowego. Jednakże zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 marca 2007 r. (sygn. I OSK 814/06) niedopełnienie takiego obowiązku informacyjnego nie rodzi tym samym po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty świadczenia urlopowego, a jedynie stanowi wykroczenie w rozumieniu przepisów ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.
Jakie są zasady wypłacania świadczenia urlopowego, jeżeli pracodawca zobowiąże się do jego wypłacania?
- Świadczenie urlopowe pracodawca wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych
- Wypłata świadczenia następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego
- świadczenie urlopowe nie podlega składce na ubezpieczenie społeczne pracowników
- wysokość świadczenia nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, określonego w 5 ust. 2, 2a i 3ustawy – odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, z tym że wysokość świadczenia dla zatrudnionych, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3, ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
Na koniec życzę wszystkim udanego wakacyjnego wypoczynku, niezależnie od przysługiwania świadczenia urlopowego 🙂
